De grote Deense filosoof Søren Kierkegaard was in mijn adolescentie één van mijn favoriete schrijvers die me geïnspireerd hebben om aan de Weg van “Ken uzelf” te beginnen. Zijn pleidooi om me naar de plaats te begeven waar de echte ernst te vinden is, nl in de moed om enkeling te zijn, sprak me aan. Ik had een hekel aan mode en aan wat hoort en normaal is. Ik verafschuwde de middelmatigheid van het alledaagse leven en zocht naarstig naar een weg en een vrijheid die me op die plek zouden kunnen brengen. Alhoewel ik me van buiten nog aardig aanpaste, groeide van binnen een ander pad.
Achteraf had ik het geluk een nakomertje te zijn, alleen al door de situatie van er niet bij te horen. Ik voelde me van jongs af aan een eenling en vond in Kierkegaard niet alleen een medestander, maar ook een leermeester, die het ook wel droevige “ er niet bij horen” op een hoger plan bracht en me de diepgaande voordelen ervan voorspiegelde.
“Is het meerennen met de horde soms de betekenis van in het leven staan?” riep hij tegen zijn tijdgenoten. Ik smulde van deze woorden.
Later las ik in het Thomasevangelie:logion 75: “velen staan bij de deur, maar de eenlingen zijn het die zullen ingaan tot het bruidsvertrek”.
De realisatie van deze begenadigde staat van enkeling zijn vroeg jaren van hard werken aan bewustwording en vrij wording.
Bewust worden hoe vaak ik uit angst toch meeliep met de horde en met wat zoal in onze maatschappij hoort. Bewust worden hoe diep de verwachtingen van anderen, met name van onze ouders en leraren in mijzelf leefden.
Vanaf het moment dat we geboren worden, wordt er al van alles van ons verwacht: we moeten groot worden, flink worden, goed leren op school, lief zijn, netjes zijn enz enz. En omgekeerd verwachten wij ook vanaf onze geboorte van alles van onze omgeving:dat ze van ons houden, ons respecteren, ons vrijheid geven, leiding en wat dies meer zij.
Tussen die twee verwachtingen van beide kanten ontstaat een levendige ruilhandel. Om liefde te krijgen, gaan wij ons braaf en aangepast gedragen, om steun te krijgen, leveren wij wat van ons levendige energie in en houden we ons gedeisd en ga zo maar door.
Ik leef volgens jouw verwachtingen en jij volgens de mijne en zo hebben we een aardig sociaal contract, dat echter op onvrijheid is gebaseerd. Maar iedereen overleeft ermee. Maar is dat leven? Vaak zijn we ons helemaal niet bewust hoezeer ons gedrag wordt ingegeven door conventie en onuitgesproken verwachtingen. Hoe groot is niet de macht van mode en gewoonte?
Maar meer nog dan de afhankelijkheid van bepaalde gewoonten, is onze afhankelijkheid van elkaar als voortzetting van die onuitgesproken ruilhandel die opvoeding heet.
Hoezeer leven we in onze relaties, en vooral in onze partner relaties naar de verwachting van de ander? En dan te bedenken dat die verwachting van een ander altijd neurotisch is, dat wil zeggen een voortzetting van de kinderlijke ruilhandel: “als jij doet wat ik zeg, hou ik van jou” en de meestal onbewuste eis aan de ander dat hij of zij goed moet maken en invullen wat we bij onze ouders tekort gekomen zijn.
Kortom het leven volgens elkaars verwachtingen is altijd neurose en dus slavernij.
Je van deze verwachtingspatronen, zowel die van jezelf als die van de ander bewust worden en je ervan vrij maken is het Werk dat we met een hoofdletter schrijven en dat ons tot onze vrijheid kan voeren.
Florinda Donner, een medestudente van de beroemde Carlos Castaneda, zegt in haar boek, De gedroomde werkelijkheid: “Er is een ijzeren zelfdiscipline voor nodig om een dromer ( zij bedoelt hiermee iemand met een verhoogd bewustzijn) te worden. “Met ijzeren zelfdiscipline bedoel ik niet dat we ons aan overdreven strenge regels moeten houden, maar dat we geen gehoor moeten geven aan wat normaal van ons verwacht wordt.”
Deze definitie van discipline is me uit het hart gegrepen!
De angst om alleen te staan en op zichzelf te staan, enkeling te zijn, is één van de grootste obstakels om bewust te worden van wie wij in wezen zijn, licht van Licht.
De realisatie van licht oftewel bewust worden is een unieke en individuele strijd, die iedereen op eigen unieke wijze moet leveren. Het is een weg van trouw worden aan je eigen wijze, ja eigenwijze hart, wat een ander ook van je zegt en hoeveel mensen eventueel van je weg mochten lopen.
Het is een gevaarlijke Weg, niet één voor navolgers en meelopers, maar voor dapperen en eigenwijzen, voor wie het aandurven om ongebaande wegen te gaan en risico’s te nemen om de maatschappelijk hooggeachte zekerheden los te laten.
Het is een Weg voor wie het aandurft zichzelf genoeg te zijn en geheel -en dus ook emotioneel- op eigen benen te gaan staan.
Dit verhaal schreef ik in 2001 en is nu des te meer relevant in deze waanzinnige tijd van propaganda en hordenloperij..